Οι γεωμετρικές ψευδαισθήσεις βασίζονται σε εικόνες που παρουσιάζουν μεγέθη, διαστάσεις, αποστάσεις και σχήματα. Παρατηρώντας αυτές τις εικόνες δεν μπορούμε να τις εκτιμήσουμε σωστά και μας δημιουργείται λάθος εντύπωση για το μέγεθος και τις διαστάσεις αυτών που παρουσιάζουν.
Στη συντριπτική πλειοψηφία τους οι γεωμετρικές ψευδαισθήσεις δεν οφείλονται στην κατασκευή του ματιού μας και δεν δημιουργούνται στον αμφιβληστροειδή χιτώνα αλλά αφορούν το στάδιο επεξεργασίας της πληροφορίας από τον εγκέφαλό μας.
η ψευδαίσθηση M?ller-Lyer
Τα δύο ευθύγραμμα τμήματα από τα βέλη δείχνουν να διαφέρουν σε μήκος.
ενώ στην πραγματικότητα είναι ίσα.
Η ψευδαίσθηση Ebbinghaus ή οι κύκλοι του Titchener
Προέκυψε από τις μελέτες του Γερμανού ψυχολόγου Hermann Ebbinghaus (1850-1909) και έγινε γνωστή στον αγγλόφωνο κόσμο από τον ψυχολόγο Titchener το 1901. Πρόκειται για μια οπτική απάτη που έχει σχέση με το μέγεθος (ή καλύτερα το εμβαδό).
Ποιος από τους δύο πορτοκαλί κύκλους είναι μεγαλύτερος;
Στην πραγματικότητα οι δύο πορτοκαλί κύκλοι είναι ίσοι μεταξύ τους.
Για την ψευδαίσθηση, πιθανολογείται ότι ευθύνεται η εντύπωση της απόστασης που δημιουργούν οι εξωτερικοί κύκλοι. Αντιλαμβανόμαστε δηλαδή τους μεγάλους εξωτερικούς κύκλους σαν να είναι κοντά σε μας και τον πορτοκαλί κύκλο σαν να βρίσκεται μακριά μας με αποτέλεσμα να έχουμε λάθος αντίληψη για το μέγεθός του.
Η ψευδαίσθηση Delboeuf
Ποιος από τους δύο λευκούς κύκλους δείχνει μεγαλύτερος;
Ο λευκός κύκλος δεξιά δείχνει μεγαλύτερος από τον λευκό κύκλο αριστερά εξαιτίας της απόστασης του δαχτυλιδιού (εξωτερικού χώρου) που τους περιβάλει. Ο εξωτερικός που περιβάλει τον αριστερό κύκλο τον κάνει να δείχνει μικρότερος σε σχέση με έναν άλλο ίδιο, που περιβάλλεται από μικρότερο χώρο.
Ένας λευκός κύκλος που περιβάλλεται από ένα άλλο κύκλο σαν δαχτυλίδι, δείχνει μεγαλύτερος από έναν μαύρο κύκλο που δεν περιβάλλεται από δαχτυλίδι.
ας το δούμε σε κινούμενη εικόνα
και σε κάτι πιο … πρακτικό
ποιο πιάτο έχει περισσότερο φαγητό;
Η ψευδαίσθηση Hering-Helmholtz
Προέκυψε από τις μελέτες του Γερμανού φυσιολόγου Ewald Hering το 1861. Δύο ευθείες και παράλληλες μεταξύ τους, γραμμές δείχνουν να αποκλίνουν στο κέντρο.
ας το δούμε σε κινούμενη εικόνα
Η αντίθετή της οφείλεται στον ψυχολόγο Wundt (1857)
H ψευδαίσθηση Z?llner
από τον αστροφυσικό Johann Karl Friedrich Z?llner το 1860.
Οι γραμμές στην πραγματικότητα είναι παράλληλες μεταξύ τους.
H ψευδαίσθηση Jastrow
Από τον Αμερικανό ψυχολόγο Joseph Jastrow το 1889.
Παρατηρούμε τα σχήματα της εικόνας. Στη πραγματικότητα είναι ίσα μεταξύ τους.
Δεν το πιστεύετε; Τότε:
μπορείτε να τυπώσετε την εικόνα, να κόψετε τα σχήματα με ένα ψαλίδι και να τα συγκρίνετε
ή μπορείτε να το δοκιμάσετε εδώ
Φυσικά, τις παραπάνω ψευδαισθήσεις μπορούμε να τις βρούμε σε πολλά σχέδια-παραλλαγές που βασίζονται στις αρχικές ή να δημιουργήσουμε νέα, δικά μας σχέδια.
Γιατί αφού αντιληφθούμε ότι πρόκειται για ψευδαίσθηση δεν διορθώνεται η άποψή μας ώστε να βλέπουμε το σωστό;
Ο ψυχολόγος William James έλεγε πως όταν ταλαντευόμαστε μεταξύ δύο ερμηνειών Α και Β, η αντίληψη δεν παράγει ποτέ μια υβριδική, ενδιάμεση ερμηνεία. Κάνει πάντα το διαχωρισμό, προτείνει πρώτα την Α, κατόπιν μεταπηδάει στη Β και ίσως επιστρέψει πάλι στη Α. Η γνωστή εξ? άλλου τάση να επιμένουμε σε κάποιο στοιχείο που δείχνει να οδηγεί στη λύση ενός προβλήματος, η προσπάθεια να το επιβεβαιώσουμε κι η δυσκολία να εγκαταλείψουμε τη λανθασμένη πρώτη προσέγγιση δείχνει με έναν ακόμη τρόπο τη δυσπραγία μας στη σύλληψη εναλλακτικών απόψεων. Έτσι, ακόμη και αν κατανοήσουμε πιο είναι το πραγματικό, εύκολα επιστρέφουμε στην πρώτη και λανθασμένη άποψη.
Πηγές – Περισσότερα:
http://library.thinkquest.org/05aug/01744/
http://www.lhup.edu/~dsimanek/3d/illus1.htm
http://www.optillusions.com/
http://www.sciencekids.co.nz/pictures/illusions.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Hering_illusion
http://en.wikipedia.org/wiki/Delboeuf_illusion
http://en.wikipedia.org/wiki/Hering_illusion
http://en.wikipedia.org/wiki/Ebbinghaus_illusion
http://en.wikipedia.org/wiki/Geometrical-optical_illusions
Βιβλίο: Η επιστήμη των ψευδαισθήσεων, Jacques Ninio (πρωτ.:The Science of Illusions)
www.dapontes.gr
