Τα βασικά χρώματα του φωτός
Όταν το λευκό φως του Ήλιου πέσει επάνω σε ένα γυαλί με ακανόνιστο σχήμα, σε μια σαπουνόφουσκα, ακόμη και σε ένα διάφανο πλαστικό στυλό, παρατηρούμε ότι εμφανίζονται διάφορα χρώματα. Την ανάλυση του λευκού φωτός παρατήρησε πρώτος ο Νεύτωνας (Newton). Στη φύση την ανάλυση του λευκού φωτός την παρατηρούμε, όταν μετά από βροχή επικρατεί ηλιοφάνεια. Το φως τότε, αναλύεται στα αιωρούμενα σταγονίδια του νερού και δημιουργεί το ουράνιο τόξο.
Το λευκό φως είναι, λοιπόν, σύνθεση πολλών ακτινοβολιών με διαφορετικά χρώματα.
Από όλα αυτά τα χρώματα το κόκκινο, το πράσινο και το μπλε είναι τα βασικά χρώματα του φωτός, γιατί δεν μπορούν να προκύψουν από την ανάμειξη άλλων χρωμάτων, όπως συμβαίνει με τα υπόλοιπα. Έτσι, αν αναμείξουμε, σε ακριβώς ίσες ποσότητες, κόκκινο φως, πράσινο φως και μπλε φως πάνω σε μια σκοτεινή επιφάνεια, τότε προκύπτει λευκό φως.
Αντίληψη του χρώματος
Όταν το λευκό φως πέφτει, για παράδειγμα, σε ένα πράσινο αντικείμενο, απορροφώνται όλα τα χρώματα εκτός από αυτά με μια συγκεκριμένη συχνότητα, τη συχνότητα που αντιστοιχεί στο πράσινο χρώμα. Αυτό ανακλάται από την επιφάνεια του αντικειμένου και φτάνει μέχρι τα μάτια μας και έτσι βλέπουμε το αντικείμενο πράσινο!
Η όλη διαδικασία της αντίληψης των χρωμάτων, έχει να κάνει με το πώς είναι φτιαγμένο το μάτι μας. Στο εσωτερικό, πίσω μέρος του ματιού μας (αμφιβληστροειδής χιτώνας), υπάρχουν κύτταρα που είναι ευαίσθητα μόνο σε συγκεκριμένα χρώματα, στο μπλε, στο πράσινο και στο κόκκινο.* Τα κύτταρα αυτά, στέλνουν σήματα μέσα από το οπτικό νεύρο στον εγκέφαλο. Η όλη διαδικασία δημιουργεί την τελική αντίληψη των χρωμάτων από τον άνθρωπο. Κάθε χρώμα που αντιλαμβανόμαστε οφείλεται στους συνδυασμούς των σημάτων που δίνουν αυτά τα κύτταρα, με μία πολύπλοκη διαδικασία σύνθεσης.
Η αίσθηση του χρώματος λοιπόν, εξαρτάται από το μάτι μας και είναι διαφορετική από άνθρωπο σε άνθρωπο ανάλογα με τη φυσιολογία του ματιού του. Έτσι, κάποιοι από μας ίσως μπορούν να διακρίνουν περισσότερα χρώματα ενώ κάποιοι άλλοι λιγότερα γιατί είτε το μάτι τους έχει περισσότερα φωτοευαίσθητα κύτταρα είτε γιατί αυτά τα κύτταρα είναι πιο ευαίσθητα σε κάποια χρώματα. Επίσης, μπορεί να υπάρχουν διαφορές στην αντίληψη των χρωμάτων ειδικά ανάμεσα στο κόκκινο και το πράσινο. 
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι, σε πολλές περιπτώσεις, η αίσθηση του χρώματος είναι ατομική υπόθεση. *
Τα ζώα, επειδή τα μάτια τους είναι διαφορετικά διαμορφωμένα, αντιλαμβάνονται με διαφορετικό τρόπο τα χρώματα. Μερικά είδη ζώων βλέπουν λιγότερα χρώματα από τον άνθρωπο ενώ άλλα αντιλαμβάνονται πολύ περισσότερα χρώματα.
Κάποια είδη μάλιστα, όπως η μέλισσα, δεν βλέπουν το κόκκινο αλλά αντιλαμβάνονται το υπεριώδες, βλέπουν δηλ μια περιοχή του φάσματος που δεν την βλέπει το ανθρώπινο μάτι.
Ας δούμε τώρα πως επηρεάζεται το χρώμα των σωμάτων από το χρώμα του φωτός που πέφτει πάνω τους. Στην παρακάτω εικόνα έχουμε ένα τραπουλόχαρτο, ένα τσαμπί από σταφύλι χρώματος μπλε και μια πράσινη πιπεριά. Φωτίζουμε τα τρία αυτά αντικείμενα διαδοχικά με λευκό, κόκκινο, πράσινο και μπλε φως.
Στο λευκό φως βλέπουμε και τα τρία σώματα έτσι όπως περιμένουμε να τα δούμε, το τραπουλόχαρτο λευκό, τα σταφύλια μπλε και την πιπεριά πράσινη.
Στο κόκκινο φως, το τραπουλόχαρτο ανακλά όλη την ακτινοβολία που δέχεται. Αντίθετα, τα άλλα δύο σώματα απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος της ακτινοβολίας κι ανακλούν λίγο με αποτέλεσμα να μη διακρίνονται καθαρά και το χρώμα που κυριαρχεί είναι το μαύρο.
Στο πράσινο φως το τραπουλόχαρτο εμφανίζεται πράσινο, αλλά τα σύμβολα σε αυτό μαύρα, πράγμα που σημαίνει ότι η πράσινη ακτινοβολία ανακλάστηκε από το λευκό τμήμα του χαρτιού, αλλά απορροφήθηκε από τα κόκκινα σύμβολα. Το μπλε σταφύλι “αντιδρά” με τρόπο αντίστοιχο όταν έπεφτε το κόκκινο φως, ενώ η πιπεριά διατηρεί το χρώμα της, αλλά έχει και κάποιες περιοχές που είναι πιο έντονα πράσινες. Αυτές οι περιοχές στο λευκό φως άστραφταν.
Αντίστοιχα φαινόμενα παρατηρούνται με το μπλε φως. Το τραπουλόχαρτο είναι τώρα μπλε με τα σύμβολά του μαύρα, το σταφύλι έχει το χρώμα του, ενώ στην πιπεριά κυριαρχεί το μαύρο με κάποιες περιοχές της να είναι μπλε.
Στη πραγματικότητα, το ανθρώπινο μάτι αντιλαμβάνεται ένα χρώμα σαν αντίθεση με το γύρω χώρο. Έτσι μας είναι πιο εύκολο να αντιληφθούμε ένα κόκκινο αντικείμενο ανάμεσα σε μπλε αντικείμενα ενώ μας είναι αρκετά δύσκολο να το ξεχωρίσουμε ανάμεσα σε αντικείμενα ίδιου χρώματος.
Η αντίληψη των χρωμάτων είναι μια πολύπλοκη διαδικασία στην οποία συμμετέχει το φως, τα μάτια μας και ο εγκέφαλός μας. Η ποιότητα και η ποσότητα του φωτός, ο αριθμός και η ευαισθησία των κυττάρων του ματιού μας είναι σημαντικοί παράγοντες στην αντίληψη των χρωμάτων. Τελικά όμως, ο εγκέφαλος μας είναι αυτός που μεταφράζει τα σήματα από το οπτικό νεύρο και πολλές φορές, η αντίληψη των χρωμάτων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό επιπλέον από την περιοχή που ζούμε αλλά και από τον τρόπο με τον οποίο ζούμε.
πείραμα ονομασίας χρωμάτων
Πηγές – περισσότερα
Εργαστήριο Θετικών Επιστημών Παν/μιο Κρήτης
Φυσικά ΣΤ Δημοτικού
Εικαστικά Α Γυμνασίου
Τμήμα Φυσικής ΑΠΘ Light Website
Βασικά χρώματα, βικιπαίδεια
φως, βικιπαίδεια
χρώμα, βικιπαίδεια
color vision wikipedia
αχρωματοψία, δυσχρωματοψία wikipedia
