Οι βυζαντινοί αγιογράφοι, στις φορητές εικόνες, χρησιμοποιούσαν χρώματα σε σκόνη με συνδετικό υλικό τον κρόκο αυγού γνωστά σαν αυγοτέμπερα (ενώ οι τέμπερες έχουν σαν συνδετικό υλικό την αραβική γόμα).
Οι χρωστικές σε σκόνη ήταν φυσικές και προέκυπταν από επεξεργασία πετρωμάτων, φυτών, κλπ ενώ κάποιες προέρχονταν και από έντομα (κόκκινο κιννάβαρι)1
Οι περισσότεροι σημερινοί αγιογράφοι, σεβόμενοι την παράδοση, δημιουργούν εικόνες βυζαντινής τεχνοτροπίας μόνο με αυγοτέμπερα.
(κατάλογος χρωμάτων σε σκόνη κατάλληλα για αυγοτέμπερα)
Εργασία με αυγοτέμπερα
Για την αυγοτέμπερα αναμειγνύουμε τον κρόκο ενός αυγού με λίγο ξύδι, και το διατηρούμε σε ένα μικρό δοχείο. Όταν ζωγραφίζουμε, παίρνουμε με σπάτουλα ή πινέλο λίγη ποσότητα χρωστικής σε σκόνη και την ενώνουμε με μικρή ποσότητα από το μείγμα κρόκου και ξυδιού, που λειτουργεί ως συνδετικό και μετατρέπει τις σκόνες σε τέμπερες. Ετοιμάζουμε τόσο χρώμα όσο θα χρειαστούμε για την κάθε περιοχή της εικόνας. Απλώνουμε το χρώμα πρώτα στις μεγάλες επιφάνειες (φόντο, πίσω επίπεδα) και προχωράμε σταδιακά στις μικρότερες επιφάνειες και τις λεπτομέρειες. Συνήθως χρησιμοποιούμε τις αυγοτέμπερες είτε καλά αναμεμιγμένες στην παλέτα, για να δώσουν καθαρές και πλακάτες επιφάνειες (πχ φόντο, πίσω επίπεδα, λεπτομέρειες), είτε αραιωμένες , οπότε αποκτούν μια σχετική διαφάνεια (πχ ενδιάμεσοι τόνοι).
Ας δούμε σε μερικά βίντεο τον τρόπο εργασίας σε μια εικόνα βυζαντινής τεχνοτροπίας (ίσως είναι καλύτερα να απενεργοποιήσετε τον ήχο)
Πολλά χρώματα που προέρχονταν από ορυκτά περιείχαν υδράργυρο ή μόλυβδο ή άλλα τοξικά και αντικαταστάθηκαν από φυτικά ή ζωικά ή τεχνητά χρώματα πχ
1Το κόκκινο Vermilion (βερμιγιόν) παραγόταν και από το ορυκτό cinnabar : “θειούχος υδράργυρος” (και 1500μχ) αλλά λόγω της τοξικότητάς του, αργότερα, αντικαταστάθηκε εντελώς από αντίστοιχα είτε φυτικά είτε από το χρώμα (κιννάβαρι) που δίνει ένα έντομο, που λέγεται κέρμης. Υπάρχει βέβαια και τεχνητό υποκατάστατο που μιμείται τις χρωματικές ιδιότητες του αυθεντικού Vermilion (Cinnabar).
Η ώχρα από σιδηρούχο άργιλο και το μπλε ultramarine (ουλτραμαρίν) προέρχεται από το λάπις.
*Οι αυγοτέμπερες μπορούν να χρησιμοποιηθούν όπως οι τέμπερες και επιστρώνονται επάνω σε λείες ή λιγότερο λείες επιφάνειες, όπως το ξύλο, ο τοίχος, ο μουσαμάς και το χαρτί. Αραιώνονται με νερό είτε με νερό και κρόκο αυγού και ξύδι και στεγνώνουν γρήγορα, επιτρέποντας πολλές αλλά και γρήγορες επιστρώσεις.
*οι χρωστικές σε σκόνη μπορούν να χρησιμοποιηθούν και με άλλα συνδετικά υλικά (ψυχρές διάφανες κόλλες κλπ) ανάλογα με την επιφάνεια που θα χρωματίσουμε.
