Το αμφιθέατρο Φλάβιο (λατιν: Amphitheatrum Flavium) ή περισσότερο γνωστό με την ονομασία Κολοσσαίο (Colosseo, Colosseum = το Γιγαντιαίο) ήταν ένα αμφιθέατρο στην αρχαία Ρώμη. Βρίσκεται στη ΝΑ. πλευρά της Ρωμαϊκής Αγοράς (Forum Romanum).
Η κατασκευή του ξεκίνησε από τον αυτοκράτορα Φλάβιο Βεσπασιανό, ιδρυτή της δυναστείας των Φλάβιων, στις αρχές του 70 μ.Χ.. Το μεγαλύτερο μέρος του όμως, ολοκληρώθηκε από τον γιό του, Τίτο Φλάβιο, ενώ οι υπόγειες κατασκευές τελείωσαν από τον τελευταίο Φλάβιο αυτοκράτορα, τον Δομητιανό.
Ο Τίτος εφάρμοσε ένα ευρύ πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων με την ολοκλήρωση του Κολοσσαίου και την κατασκευή λουτρών στη Ρώμη. Αν και κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του αντιμετώπισε τη μεγάλη έκρηξη του Βεζούβιου, με την καταστροφή της Πομπηίας και μία μεγάλη πυρκαγιά στη Ρώμη και αναγκάστηκε να δαπανήσει μεγάλα ποσά για την ανακούφιση των πληγέντων, κατάφερε να τελειώσει τα έργα που προγραμμάτισε.
Οι Ρωμαίοι διακρίθηκαν στη δημιουργία μεγάλων δημοσίων χώρων και κτισμάτων, καθώς κάθε αυτοκράτορας επιχειρούσε να υπερτερεί απέναντι στους προκατόχους του, με το να κατασκευάζει ολοένα πιο μεγαλοπρεπή μνημεία: τα φόρουμ, τις βασιλικές, τους ναούς, τα ιπποδρόμια, τα θέατρα, τα δημόσια λουτρά και τις θριαμβικές αψίδες. H ανακάλυψη και χρήση ενός υλικού – του σκυροδέματος (μείγμα αμμώδους ηφαιστειακής στάχτης και ασβεστοκονιάματος, συνδυασμένο με άμμο και χαλίκια) – τους επέτρεψε τη στέγαση μεγάλων ανοιγμάτων και υπερμεγέθεις, για την εποχή, κατασκευές.
Το Κολοσσαίο είναι ένα κατασκευαστικό θαύμα του ρωμαϊκού κόσμου και διάσημο σαν μια γιγαντιαία και λειτουργική κατασκευή. Καμία άλλη κατασκευή αυτού του μεγέθους δεν είχε χτιστεί στη Ρώμη ως τότε, αλλά ούτε και αργότερα, τον 2ο αιώνα μ.Χ., όπου κατασκευάστηκαν το μεγάλο συγκρότημα των αυτοκρατορικών λουτρών και ναοί όπως το Πάνθεον.
Το κτίριο στηρίχθηκε σε μία μεγάλη βάση από πέτρα και μπετό, πάχους κατά μέσο όρο 13 m. Η πρόσοψη και οι εξωτερικές στοές, όπως και κάποιες από τις κύριες αποβάθρες στο έδαφος και στο επίπεδο του πρώτου ορόφου, είναι από τραβερτίνη, έναν σκληρό και ανθεκτικό ασβεστόλιθο ηφαιστειακής προέλευσης. Πολλοί από τους ακτινωτούς τοίχους είναι από ελαφρύτερο, πορώδες λίθο (tufa), μία άλλη ηφαιστειακή πέτρα, ενώ πολλά από τα ανώτερα επίπεδα και οι θόλοι είναι από σκυρόδεμα και κεραμικά τούβλα.Οι ενώσεις ενισχύθηκαν επιπλέον, με 300 τόννους μεγάλων σιδερένιων ράβδων τοποθετημένες σε σειρά. Οι δυσκολίες για την επίτευξη του μεγάλου έργου ήταν τεράστιες. Απαιτήθηκαν εκατό χιλιάδες κυβικά μέτρα τραβερτίνη και επίπονες προσπάθειες ώστε να συντονιστούν οι εργασίες στο έργο. Οι Ρωμαίοι κατάφεραν, να αναχωρεί από τις αποβάθρες του Τίβερη, κάθε 7 λεπτά μία άμαξα με τραβερτίνη, και αυτό γινόταν για 12 ώρες κάθε μέρα, επί 300 μέρες για κάθε χρόνο κατασκευής.
Το έργο τελείωσε μετά από δέκα χρόνια εντατικών εργασιών. Η γρήγορη εκτέλεσή του οφείλεται, για άλλη μια φορά, στη σωστή διαχείρηση των εργασιών. (κλικ στην εικόνα για δείτε τις φάσεις εκτέλεσης του έργου).
Έχει ύψος 48 μέτρα, όσο δηλαδή ένα σύγχρονο κτίριο 16 ορόφων!!! Το μήκος του είναι περίπου 190 μέτρα, και το πλάτος του περίπου 155 μέτρα. Είχε 80 εισόδους και χωρούσε 55.000 – 70.000 θεατές! Ένα από τα αξιοθαύμαστα της κατασκευής είναι ότι όλοι αυτοί οι θεατές έμπαιναν και έβγαιναν απο το χώρο χωρίς να προκληθεί συνωστισμός και ταυτόχρονα να παραμένει ξεχωριστή η κάθε κοινωνική τάξη. Ένα ακόμη στοιχείο, που δείχνει την άρτια μελέτη που είχε γίνει για την πρόσβαση στους χώρους του.
Έχει 4 ορόφους. Από αυτούς, οι τρεις πρώτοι έχουν αψίδες (κάποτε είχαν αγάλματα) και ο 4ος παράθυρα. Πάνω από τον 4ο όροφο υπήρχε στοά. Εξωτερικά, σε κάθε όροφο, δεξιά και αριστερά από τις αψίδες, υπάρχουν κίονες με κιονόκρανα των τριών αρχαιοελληνικών ρυθμών. Στο ισόγειο κίονες Δωρικού ρυθμού*, στον πρώτο όροφο κίονες Ιωνικού ρυθμού και στον τρίτο όροφο κίονες Κορινθιακού ρυθμού*.
Το εσωτερικό του είναι χωρισμένο σε κερκίδες, ενώ στο κέντρο του είναι η κονίστρα (αρένα, αγωνιστικός χώρος) που χωρίζεται από τις κερκίδες με ένα ψηλό βάθρο. Το δάπεδο της αρένας, με διαστάσεις 83x48m, ήταν κατασκευασμένο από ξύλο σκεπασμένο με άμμο, και κάλυπτε έναν εξαιρετικά σύνθετο υπόγειο χώρο. Ένα σύστημα από στενά περάσματα, κλουβιά και ανελκυστήρες με άψογη λειτουργία, με μονομάχους και θηρία να εμφανίζονται ταυτόχρονα στην αρένα, ενώ άλλες πολύπλοκες μηχανικές κατασκευές επέτρεπαν να εμφανίζονται ειδικά σκηνικά.
Στο τελευταίο όροφο, σε ειδικές βάσεις, στηριζόταν ένα ακόμη εντυπωσιακό στοιχείο του αμφιθεάτρου, η μεγάλη τέντα (velarium), η οποία προφύλασε τους θεατές από τον ήλιο. Η τέντα ήταν κινητή και τη χειριζόταν ναυτικοί του ρωμαϊκού αυτοκρατορικού ναυτικού.
Η πρόσβαση στο κοινό και η παρακολούθηση θεαμάτων ήταν δωρεάν για τους Ρωμαίους. Τις παραστάσεις στήριζαν οικονομικά, σαν χορηγοί, οι αυτοκράτορες και οι αριστοκράτες της Ρώμης. Τα δημοφιλέστερα θεάματα που πρόσφερε στο κοινό, το κολοσσαίο, ήταν οι αρματοδρομίες και οι ναυμαχίες. Οι μονομαχίες ήταν λιγότερο συχνές και γινόταν σε συγκεκριμμένες γιορτές όπως και οι παραστάσεις με άγρια θηρία κλπ. Οι μονομάχοι, αιχμάλωτοι πολέμου ή κατάδικοι, έμεναν και εκπαιδεύονταν στο Ludus Magnus ή στο Ludus Dacicus. Αγώνες γινόταν, στο επίσης διάσημο, Circus Maximus κοντά στο Κολοσσαίο.
Το κολοσσαίο, έζησε την ιστορία της Ρώμης αρκετά έντονα. Επιδρομές, λεηλασίες και προπαντός η εγκατάλειψη. Πέτρες αλλά και τα μέταλλικά στηρίγματα αφαιρέθηκαν την εποχή του μεσαίωνα για να χρησιμοποιηθούν σε άλλες κατασκευές. Σήμερα είναι εμφανή τα κενά στα σημεία όπου υπήρχε το μέταλλο και συγκρατούσε το μεγάλο κτίριο.
Στο εσωτερικό του έχει ανακατασκευαστεί μέρος της αρένας και σε ένα μικρό σημείο, μέρος των κερκίδων.
Το Κολοσσαίο επισκέπτονται σήμερα περισότεροι από 8.000 τουρίστες την ημέρα με αποτέλεσμα να κινδυνεύει. Έτσι, από το φετινό Πάσχα των Καθολικών, ο αριθμός όσων εισέρχονται στο γνωστότερο μνημείο της Ρώμης, πρόκειται να περιοριστεί στους 6.000, με στόχο την προστασία του.
Εικονική περιήγηση
Εξωτερικά (κλικ στην εικόνα)
πρώτος όροφος (κλικ στην εικόνα)
δείτε την περιοχή σε χάρτη από Wikimapia
πηγές:
http://www.the-colosseum.net/idx-en.htm
wikipedia
Εικόνες και κείμενα για την κατασκευή του Κολοσσέο
http://metodoetecniche.blogspot.com/p/articoli-dellautore.html
ξενάγηση σε αρχείο ήχου mp3 από Italyguides
τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης
*Δωρικού ρυθμού: ή μάλλον τοσκανικού ρυθμού που μοιάζει με δωρικό
*Κορινθιακού ρυθμού και κορινθιακού με λεία, ίσια φύλλα (απλοποιημένο)
