Η τεχνική και η χρωματική παλέτα του Ελ Γκρέκο

Είναι τόσα πολλά αυτά που μπορούν να ειπωθούν για τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο (Ελ Γκρέκο) και για την χαρακτηριστική δύναμη των έργων του με τις στρεβλωμένες και “παραμορφωμένες” μορφές, την ιδιαίτερη (α)συμμετρία, την προσωπική πινελιά κ.ά. Εδώ παρουσιάζουμε μια προσπάθεια για μια μικρή προσέγγιση κάποιων χαρακτηριστικών της ιδιαίτερης τεχνικής του και της χρωματικής παλέτας των έργων του.

Βάπτιση, Ελ Γκρέκο

Ο μεγάλος Έλληνας ζωγράφος, γλύπτης και αρχιτέκτονας έζησε και εργάστηκε τον περισσότερο χρόνο της ζωής του στην Ισπανία. Αν και οι πρώτες επιρροές του στο χρώμα προέρχονται από την Βυζαντινή τέχνη δείχνει να τον προσελκύει η ιδιαίτερη τεχνική του Tiziano (Τιτσιάνο ή Τισιανός). Ήταν από τους πιο επιμελείς οπαδούς της μανιέρας (τεχνοτροπίας) του Tiziano.

Tiziano Vecellio, 1490 ? 1576 (αυτοπροσωπογραφία, λεπτομέρεια)

Οι φωτεινές περιοχές στις πτυχώσεις των υφασμάτων στα έργα του Γκρέκο δείχνουν να έχουν αποδοθεί με ένα πυκνό στρώμα από Λευκό χρώμα, μείγμα  λαδιού και αυγοτέμπερας, με γρήγορες, στεγνές πινελιές πάνω σε ημιδιάφανες βελατούρες …

πτυχώσεις σε έργο του Ελ Γκρέκο, (λεπτομέρεια)

πτυχώσεις σε έργο του Ελ Γκρέκο, (λεπτομέρεια)

πτυχώσεις σε έργο του Ελ Γκρέκο, (λεπτομέρεια)

ή και με πυκνό χρώμα απευθείας πάνω στην χρωματική βάση.

πτυχώσεις σε έργο του Ελ Γκρέκο, (λεπτομέρεια)

πτυχώσεις σε έργο του Ελ Γκρέκο, (λεπτομέρεια)

Αυτή η τεχνική του μας δίνει από κοντά την εντύπωση ενός έργου μισοτελειωμένου, σαν είναι ακόμη σε πρώτο στάδιο αλλά αποδίδει με μεγάλη φυσικότητα την υφή των υλικών.

πτυχώσεις σε έργο του Ελ Γκρέκο, (λεπτομέρεια)

πτυχώσεις σε έργο του Ελ Γκρέκο, (λεπτομέρεια)

πτυχώσεις σε έργο του Ελ Γκρέκο, (λεπτομέρεια)

Η χρήση του κόκκινου μαύρου και λευκού χρώματος είναι ιδιαίτερα εμφανής στην απόδοση της σάρκας. Η απαλή πρασινωπή απόδοση στο δέρμα μας θυμίζει την τεχνική της Βυζαντινής εικονογραφίας.

λεπτομέρεια προσώπου

λεπτομέρεια προσώπου

Αντίθετα οι φιγούρες στο φόντο διαγράφονται αμυδρά με λίγα φωτεινά στοιχεία πάνω στο αρχικό χρωματικό υπόστρωμα.

Τοποθετεί ημιδιάφανα θερμά καφεκόκκινα χρώματα του εδάφους πάνω σε μια προετοιμασία από Κίτρινη Ώχρα, Λευκό και Μαύρο που αποδίδει γαλαζοπράσινους μεσαίους τόνους, και χρησιμοποιεί το Μαύρο για καθαρά σκούρα.

Τολέδο, λεπτομέρεια

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ήταν ίσως από τους πρώτους καλλιτέχνες που απεικόνισε μια παλέτα που βασίζεται σε τέσσερα χρώματα. Σε ένα έργο του, πιθανά πορτραίτο του γιου του, τον απεικονίζει να κρατά μια ορθογώνια παλέτα με Μαύρο, Λευκό, Κόκκινη Ώχρα, Κίτρινη Ώχρα και ένα κόκκινο βερμιγιόν – Καρμίνιο (Vermilion ή Καρμίνιο Crimson).

Δ. Θεοτοκόπουλος, πορτραίτο του γιου του, Χόρχε Μανουέλ (Jorge Manuel) – Palacio de San Telmo (Sevilla) 74 x 50.5 cm, λάδι σε καμβά

πιθανή χρωματική παλέτα του Δομήνικο Θεοτοκόπουλο

Λευκό του μολύβδου (Flake White (White Lead))
Κίτρινη ώχρα (Yellow Ochre),
Κίτρινο του μολύβδου ((Lead-tin Yellow),
Κόκκινη ώχρα (Red Bole),
Κόκκινο βερμιγιόν – Κόκκινο καρμίνιο – Crimson,
Γήινα καφέ (Umber, Asphaltum, Raw Umber)
Πράσινο Verdigris,
Μπλέ Αζουρίτη (Azurite Blue),
Ουλτραμαρίνε (Genuine Ultramarine),
Μαύρο Charcoal Black

Πηγές:
το άρθρο βασίστηκε σε διεθνή διαδικτυογραφία και ιδιαίτερα στο http://www.coloracademy.co.uk/ColorAcademy%202006/palettesandmixing/historical/crenaissance/mannerism/greco.htm, στο άρθρο του περιοδικού e-preservationscience εδώ: http://www.morana-rtd.com/e-preservationscience/2011/Kriznar-08-11-2011-1.pdf  και στο υλικό που παρουσιάζεται στα βίντεο του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού Ισπανίας (Ministerio de Educaci?n, Cultura y Deporte – Canal Cultura) και του Museo Nacional del Prado εδώ “7 Απριλίου 1614, 400 χρόνια από τον θάνατο του Ελ Γκρέκο”

περισσότερα σε άρθρο του περιοδικού e-preservationscience εδώ: http://www.morana-rtd.com/e-preservationscience/2011/Kriznar-08-11-2011-1.pdf