Η Προσκύνηση των Μάγων του Ghirlandaio (Γκιρλαντάιο)

Ο Domenico Bigordi (Ντομένικο Μπιγκόρντι), ο επονομαζόμενος Ghirlandaio (Γκιρλαντάιο) γεννήθηκε το 1449 και πέθανε το 1494 στη Φλωρεντία. Ιταλός ζωγράφος της πρώιμης αναγέννησης, σύγχρονος του Botticelli και του Filippino Lippi, φημισμένος για τις νωπογραφίες του και, για ένα διάστημα, δάσκαλος του Michelangelo Buonarroti.

Η Προσκύνηση των Μάγων Tornabuoni
Είναι ένα έργο του 1487 ζωγραφισμένο με τέμπερα σε ξύλο κυκλικού σχήματος¹, διαμέτρου 172εκ. Ανατέθηκε² στον Ghirlandaio από την οικογένεια Tornabuoni, για να διακοσμήσει κάποιο χώρο στο αρχοντικό τους. Την Προσκύνηση των Μάγων, σε κυκλικό σχήμα, είχαν ήδη παρουσιάσει ο Φρα Αντζέλικο, ο Ντομένικο Βενετσιάνο και ο Μποτιτσέλι.

Η Προσκύνηση των Μάγων,Botticelli, 1473, τέμπερα σε κυκλικό ξύλο, 131cm διαμ.

Ο Ghirlandaio παρουσίασε μια δική του εκδοχή βασισμένη στο έργο του Μποτιτσέλι. Έφερε το κεντρικό θέμα πιο κοντά και σχεδόν στο ίδιο ύψος μ΄αυτό του θεατή, αποδίδοντας με πλούσιες και σαφείς λεπτομέρειες τα χαρακτηριστικά τους. Άλλωστε, η απόδοση σκηνών με ρεαλιστικές λεπτομέρειες ήταν το χαρακτηριστικό της Τέχνης του.

Η Προσκύνηση των Μάγων,Ghirlandaio, 1487, τέμπερα σε κυκλικό ξύλο, 172cm διαμ. (Uffizi, Φλωρεντία)

Το πλήθος που παρακολουθεί τη σκηνή, σε αντίθεση με την κεντρική τοποθέτηση του Botticelli, παρουσιάζεται από τον Ghirlandaio κυκλικά, στα άκρα της σύνθεσης και γύρω από τα κεντρικά πρόσωπα της Θείας Οικογένειας, στοιχείο που παραπέμπει στο ομώνυμο έργο του 1482 του Leonardo da Vinci.

Η Προσκύνηση των Μάγων, Leonardo da Vinci, 1481-1482, λάδι σε ξύλο

Η Προσκύνηση των Μάγων, λεπτομέρεια, Ghirlandaio

Η κεντρική σκηνή παρουσιάζεται σε κλασσική πυραμοειδή (τριγωνική) σύνθεση, με την Παναγία στην κορυφή και τους Μάγους γονατιστούς στη βάση. Ο χώρος γύρω από το ιδανικό κέντρο της σκηνής  μένει κενός, κάνοντας ακόμη πιο σαφείς και διακριτές τις κύριες μορφές ενώ οι τρεις Μάγοι αποδίδονται συμβολικά, σαν τις τρεις ηλικίες του ανθρώπου: εφηβεία, ωριμότητα και γηρατειά. Ο Ιωσήφ παρουσιάζεται λίγο πιο πίσω σκεπτικός, ίσως προβληματισμένος από το γεγονός αλλά έτοιμος στο ρόλο του σαν προστάτης της Μαρίας και του νεογέννητου Ιησού. Δεξιά, ο ζωγράφος τοποθετεί τον εαυτό του σαν μια φιγούρα που δείχνει κάποιον προς τα πίσω.

Η Προσκύνηση των Μάγων, λεπτομέρεια, Ghirlandaio

Η Προσκύνηση των Μάγων, λεπτομέρεια, Ghirlandaio

Στο πρώτο επίπεδο διακρίνεται το έντονο ενδιαφέρον του Ghirlandaio για την Φλαμανδική Τέχνη. Αντικείμενα όπως τα στέμματα των Μάγων, ένας σάκος, το φλασκί και η χρονολογία του έργου τοποθετημένα πάνω σε λουλούδια, αποδίδονται με χαρακτηριστική λεπτομέρεια. Το ίδιο εντυπωσιακά περιγράφονται και οι γυαλιστερές πανοπλίες των στρατιωτών στα αριστερά. Στο βάθος τα διακοσμημένα ερείπια της πύλης, ίσως δίνουν στην αφήγηση έναν τόνο μεγαλοπρέπειας αλλά είναι σαφής αναφορά στην παρακμή της ειδωλολατρίας και του παγανισμού. Ακόμη πιο πίσω, ο Άγγελος ανακοινώνει το γεγονός σε ομάδα βοσκών ενώ στο βάθος διακρίνεται ένα παραθαλάσσιο τοπίο.

Η Προσκύνηση των Μάγων,Ghirlandaio, 1487, τέμπερα σε κυκλικό ξύλο, 172cm διαμ.

——–
1. Η απόδοση θεμάτων σε κυκλικό σχήμα ήταν συνηθισμένη στις αγγειογραφίες της αρχαία Ελλάδας. Τον 15ο αι ξαναπαρουσιάζεται, αυτή τη φορά από τους καλλιτέχνες της Αναγέννησης, σε μικρής ή μεγάλης διαμέτρου ζωγραφικές και ανάγλυφες παραστάσεις.
2. Σύμφωνα με τον Vasari

πηγές – περισσότερα
Ντομένικο Γκιρλαντάιο
Domenico Ghirlandaio.org
wikipedia – Adorazione dei Magi Tornabuoni
artmag.gr
——
(το άρθρο αφιερώνεται σε όλους τους φίλους, συνεργάτες και αναγνώστες της σελίδας με τις ευχές μου για τις γιορτές των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς αλλά και όλης της νέας χρονιάς)